બાઇબલમાં પ્રભુ ઈસુના 12 શિષ્યોનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. ઇસુ ખ્રિસ્તના સ્વર્ગારોહણ પછી પવિત્ર આત્માથી ભરપૂર તેમના શિષ્યોએ ભગવાન ઇસુનું કાર્ય આગળ ધપાવ્યું. શિષ્યોએ દુનિયામાં દરેક જગ્યાએ જઈને ઈસુના મૃત્યુ અને પુનરુત્થાનની શાક્ષી આપી અને પ્રચાર પણ કર્યો.
પરંતુ શું તમે જાણો છો કે,
ઈસુ ખ્રિસ્તના સ્વર્ગારોહણ પછી તેમના શિષ્યોનું શું થયું?
શિષ્યોએ કેટલું વેઠવું પડયું અને કઈ રીતે મૃત્યુ પામ્યા?
બાઇબલમાં નવા કરારમાં ઈસુ ખ્રિસ્તના 12 શિષ્યોના નામોની યાદી આપવામાં આવી છે
માથ્થી 10 : 2-૪
2 બાર પ્રેરિતોનાં નામ આ પ્રમાણે છે: પ્રથમ સિમોન જે પિતર કહેવાય છે તેનો ભાઈ આંન્દ્રિયા, ઝબદીનો દીકરો યાકૂબ તથા તેનો ભાઈ યોહાન.
3 ફિલિપ અને બર્થોલ્મી; થોમા તથા કર ઉઘરાવનાર માથ્થી; અલ્ફીનો દીકરો યાકૂબ અને થદી;
4 સિમોન કનાની તથા યહૂદા ઈશ્કરિયોત, જે તેને દુશ્મનના હાથમાં સોપી દેનારો હતો.
માર્ક 3:16-૧૯
16 ઈસુએ પસંદ કરેલા બાર માણસોના નામ આ છે. સિમોન (ઈસુએ તેનું નામ પિતર આપ્યું).
17 ઝબદીનો દીકરો યાકૂબ અને યોહાન (ઈસુએ તેઓને બને-રગેસ એટલે ‘ગર્જનાના પુત્રો’ નામ આપ્યા);
18 આંદ્રિયા, ફિલિપ, બર્થોલ્મી, માથ્થી, થોમા, અલ્ફીનો દીકરો યાકૂબ, થદી તથા સિમોન કનાની તથા
19 યહૂદા ઈશ્કરિયોત કે જેણે ઈસુને દગો દીધો.
લુક 6:13-16
13 અને પછી જ્યારે પ્રભાત થયું ત્યારે તેણે પોતાના શિષ્યોને બોલાવીને ચેઓનામાંથી બારની પસંદગી કરી અને તેઓને “પ્રેરિતો” નામ આપ્યું.
14 એટલે સિમોન (ઈસુએ તેનું નામ પિતર પાડયુ) અને તેના ભાઈ આંદ્રિયા, યાકૂબ તથા યોહાનને, ફિલિપને તથા બર્થોલ્મીને,
15 માથ્થીને તથા થોમાને, યાકૂબને (અલ્ફીના દીકરો) તથા સિમોન, જેને ઝેલોટીસ કહેતા હતા. તેને,
16 યહૂદા (યાકૂબનો દીકરો) આ યહૂદા ઇશ્કરિયોત હતો જેણે ઈસુને તેના દુશ્મનોને સોંપ્યો.
બાઇબલના નવા કરારમાં ઈસુના 12 શિષ્યોમાંથી માત્ર બે જ શિષ્યના મૃત્યુની નોંધ કરવામાં આવી છે. આ સિવાયના કોઈપણ શિષ્યોના મૃત્યુની નોંધ જણાવી નથી.
યહૂદા ઇશ્કરિયોત (માથ્થી 27:3-5)
3 ઈસુને પકડાવી દેનાર યહુદાને જયારે ખબર પડી કે તેમને (ઈસુને) મોતની સજા થઇ છે ત્યારે તેને પસ્તાવો થયો, અને પેલા ચાંદીના ત્રીસ સિક્કા મુખ્ય પુરોહિતોને અને આગેવાનોને પાછા આપીને બોલી ઊઠયો
4 "મેં પાપ કર્યું! નિર્દોષ માણસને મોતને હવાલે કર્યો!" પણ તે લોકોએ કહ્યું "તેનું અમારે શું? તું જાણે ને તારું પેપ જાણે!"
5 એટલે પૈસા મંદિરમાં ફેંકી દઈને તે ચાલી નીકળ્યો અને જઈને તેણે ફાંસો ખાધો.
ઝબદીનો દીકરો યાકોબ (પ્રેરિતોનાં ચરિતો 12:1-2)
1 એ જ અરસામાં રાજા હેરોદે ધર્મસંઘના કેટલાક માણસો ઉપર અત્યાચાર કરવા માટે હાથ ઉગામ્યા.
2 યોહાનના ભાઈ યાકોબનો તેણે તલવારથી વધ કરાવ્યો.
અન્ય શિષ્યોના મૃત્યુ વિશે વાત કરીએ તો મોટાભાગના અગાઉના ખ્રિસ્તી લેખકો અને ચર્ચની પ્રથાઓમાંથી લેવામાં આવ્યા છે. મોટાભાગના કિસ્સાઓમાં તેઓ ક્રૂર મૃત્યુ પામ્યા છે.
1. સિમોન
સિમોન જેને પિતર પણ કહેવામાં આવે છે. ઈસુ ખ્રિસ્તના સૌથી અગ્રણી શિષ્યોમાંના એક હતા, અને પ્રારંભિક ખ્રિસ્તી ચર્ચના અગ્રણી પ્રેરિતોમાંના એક હતા (કેથલિક પરંપરા દાવો કરે છે કે તેઓ પ્રથમ પોપ હતા). પિતર 64 AD માં સમ્રાટ નીરોના શાસન દરમિયાન મૃત્યુ પામ્યા હતા. નીરોના શાસન દરમિયાન રોમમાં ભયંકર આગ લાગી હતી અને નીરોએ આગ માટે ખ્રિસ્તીઓને દોષી ઠેરવ્યા હતા. નીરોએ ખ્રિસ્તીઓ પર જુલમ કરવાનું શરૂ કર્યું. તે દરમિયાન પિતરને ઊંધા જડવામાં આવ્યા હતા. આ દાવો બીજી સદીના એપોક્રિફલ પુસ્તકમાં કરવામાં આવ્યો હતો, જેને પિતરના પ્રેરિતોના કૃત્યો કહેવાય છે. પીટરને સમ્રાટ નીરો દ્વારા તેના પોતાના આદેશ પર, તેનું માથું નીચે અને તેના પગ ઉપર રાખીને વધસ્તંભે જડવામાં આવ્યો હતો. કારણ કે પિતરે કહ્યું હતું કે, મારા ભગવાનને જે રીતે વધસ્તંભ પર લટકાવવામાં આવ્યો હતો તે રીતે હું વધસ્તંભ પર લટકાવવાને લાયક નથી, તેથી મને ઊંધો લટકાવવા દો.
2. આંદ્રિયા
આંદ્રિયા પિતરનો ભાઈ હતો. જેઓ પ્રથમ વખત ઈસુ ખ્રિસ્તના શિષ્ય બન્યા હતા. અધિનિયમોના એપોક્રિફલ પુસ્તક મુજબ, આંદ્રિયા ગ્રીક શહેર પેટ્રાસમાં 60 AD ની આસપાસ વધસ્તંભ પર જડવામાં આવ્યો હતો. તેના પર પથ્થરમારો પણ કરવામાં આવ્યો હતો જ્યાં તેનું 2 દિવસ પછી મોત થયું હતું. તેના ભાઈ પિતરની જેમ, આંદ્રિયા પોતાને ઈસુની જેમ મરવાને લાયક માનતો ન હતો. અને તેથી તેને ક્રોસ સાથે બાંધવામાં આવ્યો હતો જે T આકારને બદલે X આકારમાં લટકાવવામાં આવ્યો હતો. એવું કહેવાય છે કે આંદ્રિયાએ તેના મૃત્યુ સુધી ક્રોસ પરથી પણ ઉપદેશ આપ્યો. આંદ્રિયા ઈસુખ્રિસ્તના પ્રથમ શિષ્ય હતા.
૩.યોહાન
યોહાન, યાકૂબનો ભાઈ, ઝબદીનો પુત્ર, ઈસુ ખ્રિસ્તનો સૌથી પ્રિય શિષ્ય હતો. યોહાન વ્યવસાયે માછીમાર હતો. ઈસુ ખ્રિસ્તના તમામ શિષ્યોમાં સૌથી નાનો હતો. બીજી અને ત્રીજી સદીમાં એક ખ્રિસ્તી લેખક ટર્ટુલિયને દાવો કર્યો હતો કે ખ્રિસ્તવિરોધીઓએ યોહાનને મારવા માટે ઉકળતા તેલની કઢાઈમાં નાખ્યો હતો, પરંતુ તેની સાથે કંઈ થયું નહીં અને તે બચી ગયો. આ ચમત્કાર જોઈને ત્યાંના તમામ લોકોએ ખ્રિસ્તી ધર્મ અપનાવ્યો. આ જગ્યાએ આજે એક ચર્ચ બનાવવામાં આવ્યું છે.
પાછળથી, 90 ના દાયકામાં ડોમિટિયનના જુલમ દરમિયાન, યોહાનને પેટમોસના ટાપુ પર કાળા પાણીની સજા કરવામાં આવી હતી. પેટમોસના આ ટાપુ પર જ યોહાને પ્રકટીકરણ લખ્યું હતું. તેને કાળા પાણીની સજા ફટકાર્યા બાદ પેટમસ ટાપુમાંથી મુક્ત કરવામાં આવ્યો હતો. સજામાંથી મુક્ત થયા પછી, યોહાન ફરીથી સેવામાં પાછો ફર્યો અને ભગવાનની સેવા ચાલુ રાખી. યોહાન તેના જીવનના તમામ દિવસો જીવ્યો અને તે વૃદ્ધ માણસ તરીકે કુદરતી મૃત્યુ પામ્યો. યોહાન એકમાત્ર પ્રેરિત છે જે શાંતિથી મૃત્યુ પામ્યા હતા.
4. યાકુબ
આપણે પ્રેરિતોનાં કૃત્યો 12:1-2 માં ઝેબેદીના પુત્ર યાકુબના મૃત્યુ વિશે વાંચીએ છીએ: “તે સમયે રાજા હેરોદે ચર્ચના કેટલાકને સતાવણી કરવા માટે કેદીઓ તરીકે લીધા હતા. અને યોહાનના ભાઈ યાકુબને તલવારથી મારી નાખ્યો. રાજા હેરોદ તેની હત્યા કરીને યહૂદીઓને ખુશ કરવા માંગતા હતા (પ્રેરિતોનાં કૃત્યો 12:3). એવું કહેવામાં આવે છે કે તે 44 AD માં જેરુસલેમમાં માર્યા ગયા હતા.
5. ફિલિપ
ઈસુના સ્વર્ગારોહણ પછી, ફિલિપ રશિયા ગયો, જ્યાં તેણે 20 વર્ષ સુધી પ્રચાર કર્યો. પાછળથી તે ફ્રિગિયા ગયો, જ્યાં શુભસંદેશનો વિરોધ કરનારાઓએ AD 80 માં ફિલિપને ક્રોસ સાથે બાંધી દીધો અને તેને પથ્થર મારીને મારી નાખ્યો. આંદ્રિયા ઈસુખ્રિસ્તના પ્રથમ શિષ્ય હતા, જ્યારે ફિલિપને ઈસુખ્રિસ્તના બીજા શિષ્ય બનવાનું સૌભાગ્ય મળ્યું હતું.
6. બર્થોલ્મી
એવું માનવામાં આવે છે કે બર્થોલ્મીએ ભારતમાં પણ ઉપદેશ આપ્યો હતો. તેમણે માથ્થીની સુવાર્તાનો હિબ્રુમાં અનુવાદ પણ કર્યો, જે તેઓ ભારતમાં લાવ્યા. એક માન્યતા અનુસાર, રાજા બાર્બસના આદેશ પર બર્થોલ્મીને 71 AD માં આર્મેનિયામાં જીવતો ચામડી ઉતારવામાં આવ્યો હતો અને તેને વધસ્તંભ પર ચઢાવવામાં આવ્યો હતો અને ત્યાં તેનું મૃત્યુ થયું હતું.
7. થોમા
ઈસુ ખ્રિસ્તના પુનરુત્થાન પછી, "જ્યાં સુધી હું તેના હાથમાં નખના નિશાન જોઉં અને તેમાં મારી આંગળી ન નાખું અને મારો હાથ તેની બાજુમાં ન નાખું ત્યાં સુધી હું વિશ્વાસ કરીશ નહીં." એવું કહેવાવાળા થોમા પણ ઈસુના સ્વર્ગારોહણ પછી ઈસુના કામને આગળ વધારવામાં વ્યસ્ત થઈ ગયા.
એવું કહેવાય છે કે થોમાએ પહેલા મધ્ય પૂર્વમાં પ્રચાર કર્યો, પછી તે ભારત આવ્યા. તે 50 AD માં અહીં પહોંચ્યા હતા, અને ઘણો ઉપદેશ આપ્યા પછી, 7 ચર્ચની સ્થાપના કરી હતી. થોમસે ભારતમાં જોરશોરથી પ્રચાર કર્યો. થોમસના ઉપદેશથી કંટાળીને કેટલાક લોકોએ તેના પર ભાલા વડે હુમલો કર્યો. પ્રેરિતોના સાક્ષાત્કારિક કૃત્યો અને સીરિયન ખ્રિસ્તી પરંપરા એ પણ જણાવે છે કે પ્રેષિત ભારતના માયલાપુરમાં શહીદ થયા હતા, જ્યાં તેમને ભાલા વડે ઘા કરવામાં આવ્યા હતા. આજે ત્યાં એક મોટું ચર્ચ છે જ્યાં થોમાના શરીરને દફનાવવામાં આવ્યું હતું.
8. માથ્થી
કર ઉઘરાવનાર માથ્થીએ ઘણા દેશોમાં જઈને વ્યાપક ઉપદેશ આપ્યો અને ઈસુ અને તેમના પુનરુત્થાન વિશે સાક્ષી આપી. એલેક્ઝાન્ડ્રિયાના ક્લેમેન્ટ અનુસાર, માથ્થીએ 15 વર્ષ સુધી પ્રચાર કર્યો. એવું માનવામાં આવે છે કે ઇથોપિયામાં 60 AD માં પ્રચાર કરતી વખતે માથ્થીની તલવારથી હત્યા કરવામાં આવી હતી.
9. યાકુબ
યાકુબ અલ્ફીનો પુત્ર અને પ્રેષિત માથ્થીનો ભાઈ હતો. યાકુબ વિશે બાઇબલમાં બહુ ઓછું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. તેમના વિશે એવું કહેવાય છે કે યાકુબ સાથે દુશ્મનાવટ રાખનાર એલ્વિનસે તેની વિરુદ્ધ કાવતરું ઘડ્યું હતું. એલ્વિનસે જેમ્સને યરૂશાલેમની વ્યાસપીઠ પર ઉપદેશ આપવા આમંત્રણ આપ્યું, જેથી બધા સાંભળી શકે. જ્યારે યાકુબે ઉપદેશ આપવાનું શરૂ કર્યું ત્યારે લોકોએ તેને પ્લેટફોર્મ પરથી નીચે ફેંકી દીધો પરંતુ તે મર્યો નહીં, પછી લોકોએ તેને પથ્થરમારો કરીને મારી નાખ્યો.
બીજી અને ત્રીજી સદીમાં રહેતા ધર્મશાસ્ત્રી હિપ્પોલિટસ, યાકુબનું મૃત્યુ નોંધે છે, “યાકુબ, અલ્ફીનો પુત્ર, જ્યારે તે જેરુસલેમમાં યહૂદીઓને ઉપદેશ આપી રહ્યો હતો ત્યારે માર્યો ગયો હતો, અને ત્યાં મંદિર દ્વારા તેને દફનાવવામાં આવ્યો હતો.
10. યહુદા (થદી)
સંત લૂક યહુદાને "યાકોબનો દીકરો યહુદા" (લૂક 6:16 અને પ્રેરિતોનાં ચરિતો 1:13) તરીકે ઉલ્લેખ કરે છે અને સંત યોહાન યહુદા ને " યહુદા (ઇસ્કરિયોત નહીં)" તરીકે દર્શાવે છે. (યોહાન 14:22)
ઉપદેશમાં સિમોન સાથે યહુદાનું નામ દેખાય છે, એવું માનવામાં આવે છે કે તે બંને સારા મિત્રો હતા. 50 એડીમાં આર્મેનિયા શહેરમાં પ્રચાર કરતી વખતે યહુદા શહીદ થયો હતો અને અરારાત શહેરમાં તીરોથી માર્યો ગયો હતો.
11. જહાલ સિમોન
સિમોન કનાનીએ અલગ અલગ જગ્યાએ જઈને ઈસુ ખ્રિસ્ત વિશે સાક્ષી આપી. તે બ્રિટન પણ ગયો, બધી જગ્યાએ ચમત્કારો કર્યા અને અનેક કષ્ટો વેઠી અને મેસોપોટેમીયા પણ ગયો.
સિમોન કનાનીના મૃત્યુના જુદા જુદા અહેવાલો છે. ગોલ્ડન લિજેન્ડ અને ઇજિપ્તના કોપ્ટિક ચર્ચ માને છે કે શહીદોને પર્શિયામાં પ્રચાર કરતી વખતે વધસ્તંભ પર ચડાવવામાં આવ્યા હતા. પાંચમી સદીમાં, સિરેનના મૂસાએ નોંધ્યું હતું કે સિમોન આઇબેરિયાના કનાની સામ્રાજ્યમાં શહીદ થયો હતો. ઉપરાંત, ઇથોપિયન ખ્રિસ્તીઓ દાવો કરે છે કે તેને સમરિયામાં વધસ્તંભે જડવામાં આવ્યો હતો. અને સોળમી સદીમાં, જસ્ટસ લિપ્સિયસે નોંધ્યું કે તે અડધા ભાગમાં કાપવામાં આવ્યો હતો.
12. યહુદા ઈશ્કરીયોત
યહુદા ઈશ્કરીયોતનું મૃત્યુ કેવી રીતે થયું તે અંગે અલગ અલગ માનવામાં આવે છે.
માથ્થી (27:3-10) મુજબ, યહુદાને ખબર પડી કે ઈસુને મોતની સજા થઇ છે ત્યારે તેને ખુબ પસ્તાવો થયો, અને તેણે ચાંદી પરત કરી અને પોતે ફાંસો ખાધો જયારે પ્રેરિતોનાં ચરિતો (1:18) મુજબ, "યહુદાને અધર્મના બદલામાં મળેલા ધન વડે જમીન ખરીદી હતી, પણ પટકાઈ પડતા તે વચ્ચે થી ફાટી ગયો અને તેના આંતરડા બહાર નીકળી આવ્યા." એમ સૂચવે છે કે તેણે પોતાની જાત ને નીચે ફેંકી દીધી અને તે મૃત્યુ પામ્યો.